Ο τραχανάς είναι ένα από τα παλαιότερα φαγητά στην Ανατολική Μεσόγειο, ένα μικροσκοπικό προϊόν δημητριακών σε σχήμα βότσαλου που ποικίλλει πολύ σε όλη την Ελλάδα. Ως επί το πλείστον εξελίχθηκε ως ένας έξυπνος τρόπος διατήρησης του γάλακτος.
Ο τραχανάς φτιάχνεται είτε με σιμιγδάλι, είτε με αλεύρι σίτου, πλιγούρι είτε με σπαστό σιτάρι. Το γάλα, τα βουτυρόγαλα ή το γιαούρτι αναμειγνύονται στο αλεύρι ή στο σιτάρι για να σχηματιστεί μια παχιά μάζα. Στη Θράκη φτιάχνεται ένας νηστίσιμος τραχανάς με αλεύρι και πολτό λαχανικών, καρυκευμένος με σουσάμι και νιφάδες καυτερής πιπεριάς.
Ο τραχανάς φτιάχνεται πάντα στο τέλος του καλοκαιριού όταν έχει αρκετό αεράκι και αρκετή ζέστη για να στεγνώσουν γρήγορα οι μπουκιές αλλά και επειδή το καλοκαίρι είναι μια εποχή, στον αγροτικό κύκλο, που περισσεύει το γάλα. Μόλις ενωθούν τα υλικά, κόβονται σε χοντρά κομμάτια, στεγνώνουν και στη συνέχεια χωρίζονται σε μικρότερα κομμάτια βότσαλο.
Κατά ειρωνικό τρόπο, οι ρουστίκ μάγειρες της ταβέρνας δεν βάζουν τραχανά στο μενού τους, αλλά οι κορυφαίοι σεφ. Τον τελευταίο χρόνο, αυτό το αρχαίο προϊόν έχει αιχμαλωτίσει τη φαντασία πολλών. Οι παραδοσιακοί σπιτικοί μάγειρες φτιάχνουν τον τραχανά χυλό και τον σερβίρουν με γιαούρτι ή φέτα. Οι κόκκοι βότσαλο αποπνέουν την ξινή τους γαλακτώδη υφή καθώς διαλύονται στην κατσαρόλα. Στην Ήπειρο, οι μαγείρισσες ετοιμάζουν ξινό τραχανά με λουκάνικα, αρνί και κατσικάκι και τον προσθέτουν σε αλμυρές πίτες. Στην Κρήτη, οι μάγειρες προσθέτουν τον τοπικό τραχανά, που λέγεται ξινόνδρος, σε μια ολόκληρη σειρά από πιάτα λαχανικών. Ο τραχανάς πηγαίνει με τις ντομάτες σε μια νόστιμη βορειοελληνική κεφτεδόσουπα και, μερικές φορές τον προσθέτουν αντί για τριμμένη φρυγανιά στους κεφτέδες, για να κρατήσουν το μείγμα σκληρό.
Ο τραχανάς σε διάφορες μορφές εξακολουθεί να βρίσκεται σχεδόν παντού από τα Βαλκάνια μέχρι τη Μέση Ανατολή. Μόνο στην Ελλάδα η ποικιλία είναι εντυπωσιακή: κυπελλοειδής τραχανάς από τη Λέσβο (που λέγεται κούπες), κρητικός ξινόνδρος, θρακικός τραχανάς με σουσάμι και μπούκοβο, μακεδονικός τραχανάς με πολτό κόκκινης πιπεριάς και οι τυπικές γλυκόξινες ποικιλίες φτιαγμένες έτσι σε πολλά εργαστήρια σε όλη τη χώρα. Ακόμη και η γκάμα των παραδοσιακών πιάτων είναι τεράστια: σε χορταστικά λαχανικά, μελιτζάνες, μπάμιες, φασολάκια και χόρτα, όπως το μαγειρεύουν (ξινόνδρος) στην Κρήτη ή με σαλιγκάρια, ένα άλλο δημοφιλές κρητικό πιάτο. Σε συνδυασμό με κρέας, ειδικά κατσικίσιο, αποτελεί ένα πλούσιο χειμωνιάτικο γεύμα. Είναι η βάση για αμέτρητες πίτες από την κεντρική και βόρεια Ελλάδα. Είναι επίσης η πρώτη στιγμιαία σούπα της χώρας, που αναμιγνύεται με νερό και σερβίρεται με γιαούρτι ή θρυμματισμένη φέτα. Υπάρχουν ακόμη και νησιώτικες συνταγές που απαιτούν ανάμειξη γλυκού τραχανά με μούστο σταφυλιού.
Στο ηλεκτρονικό μας κατάστημα θα βρείτε Παραδοσιακός Γλυκός Τραχανάς, Τραχανάς ξινός παραδοσιακό ζυμαρικό για να εντάξετε στην διατροφή σας.